Na kartach 1000-letniej historii naszego Narodu - zapisano wiele dziejowych wydarze艅, z kt贸rych dowiadujemy si臋 o losach Ojczyzny i 偶yciu minionych pokole艅. Znajdujemy w nich opisy patriotycznych i chlubnych czyn贸w naszych rodak贸w, a obok nich upadki i kl臋ski stanowi膮ce tragedi臋 narodow膮. ta tragiczna cz臋艣膰, naszej historii przesycona jest krwi膮 milion贸w Polak贸w, kt贸rzy w obronie zagro偶onej Ojczyzny stawali do walki z wrogiem na 艣mier膰 i 偶ycie. Morze krwi wsi膮kn臋艂o w nasz膮 ziemi臋. U偶y藕niona ona te偶 jest prochami nie zliczonej ilo艣ci ofiar ludzkich, kt贸re na r贸偶nych frontach wojennej zawieruchy, w walkach powsta艅czych, w bojach partyzanckich lub w hitlerowskich obozach zag艂ady - polegli na polu chwa艂y albo zgin臋li bo byli Polakami.
Mogi艂y poleg艂ych Polak贸w rozsiane s膮 po ca艂ym 艣wiecie, a na ziemi ojczystej zros艂y si臋 z krajobrazem ka偶dego zak膮tka kraju. Te najbardziej 艣wie偶e i jeszcze niezapomniane, kryj膮 w sobie szcz膮tki poleg艂ych i pomordowanych w czasie II wojny 艣wiatowej. 6.1 mln. ofiar hitlerowskiego bestialstwa 艣wiadczy o ogromie strat polskich w potencjale ludzkim. Nie tylko ziemia, ale i wody m贸rz i ocean贸w ca艂ego 艣wiata, stanowi膮 rozleg艂e cmentarzyska naszych rodak贸w, kt贸rzy zgin臋li w walkach "za nasz膮 i wasz膮" wolno艣膰 na frontach dw贸ch wojen 艣wiatowych b膮d藕 zostali wymordowani w hitlerowskich wi臋zieniach, obozach koncentracyjnych i na niezliczonych miejscach krwawych egzekucji.
Ich drobn膮 cz臋艣膰 kryje ziemia janowiecka. Le偶膮 w niej prochy powsta艅c贸w wielkopolskich, 偶o艂nierzy wrze艣nia 1939 r. i niewinnie pomordowanej ludno艣ci cywilnej. Spora liczba mieszka艅c贸w Janowca Wlkp. i jego okolicy - bra艂a udzia艂 w cywilnej obronie K艂ecka we wrze艣niu 1939 r. Kilkunastu z nich poleg艂o w walkach, inni za艣 stali si臋 ofiarami 艣mierci hitlerowskiego odwetu lub po prostu zostali zamordowani przez niemieckich zbrodniarzy bez uzasadnionych przyczyn.
W ka偶d膮 rocznic臋 tragicznego Wrze艣nia, na apelu poleg艂ych i zamordowanych jaki si臋 odbywa przed Pomnikiem Walki i M臋cze艅stwa na Placu Wolno艣ci w Janowcu Wlkp. - przywo艂ujemy na pami臋膰 136 os贸b pochodz膮cych z Janowca Wlkp. i z gminy janowieckiej. Znaczna ich liczba spoczywa najcz臋艣ciej w zbiorowych mogi艂ach na ziemi ojczystej, tam gdzie zgin臋li. Kilku te偶 le偶y na ziemiach obcych, ci najliczniejsi, s膮 spaleni w piecach krematoryjnych nie maj膮 wcale mogi艂. Pozostali oni jednak w pami臋ci 偶yj膮cych. Symbolem tej pami臋ci jest w艂a艣nie Pomnik Walki i M臋cze艅stwa, postawione przez spo艂ecze艅stwo miasta na Placu Wolno艣ci w Janowcu Wlkp. w 25 rocznic臋 wyzwolenia miasta spod okupacji hitlerowskiej. Wykute w betonowej p艂ycie pomnika w makabrycznych splotach postacie mordowanych ludzi i z kolczastego drutu obozowe zasieki - przywo艂uj膮 na pami臋膰 groz臋 wojny i okrucie艅stwo hitlerowskich ludob贸jc贸w, za艣 has艂a "NIGDY WI臉CEJ WOJNY" "NIGDY WI臉CEJ FASZYZMU" - ostrzegaj膮 i nakazuj膮 walczy膰 o utrwalenie pokoju na ca艂ym 艣wiecie. W miejscu tym odbywaj膮 si臋 apele poleg艂ych i manifestacje antywojenne.
聽
fot.1 Pomnik Walki i M臋cze艅stwa na Pl. Wolno艣ci
Ziemia janowiecka kryje w sobie szcz膮tki ponad 200 ofiar ludzkich - poleg艂ych w walkach powsta艅czych w 1918/19 r., w walkach cywilnej obrony K艂ecka 1935 r. oraz bardzo liczn膮 grup臋 pomordowanych przez hitlerowc贸w w czasie II wojny 艣wiatowej. Wielu spo艣r贸d nich spoczywa bezimiennie. S膮 to bowiem Polacy przywiezieni przez Niemc贸w z innych okolic i rozstrzelani przewa偶nie w pobliskim lesie. Do tej pory nie zostali zidentyfikowani. Na miejscach egzekucji stoj膮 skromne pomniki, o kt贸rych pami臋ta m艂odzie偶 szkolna i harcerze.
Miejsc pami臋ci ku czci poleg艂ych powsta艅c贸w wielkopolskich jest w mie艣cie i gminie Janowiec Wlkp. pi臋膰. Dwa spo艣r贸d nich znajduj膮 si臋 w Juncewie. W 65 rocznic臋 Powstania Wielkopolskiego, z inicjatywy Ko艂a PTTK w Janowcu Wlkp., nak艂adem Urz臋du miasta i gminy - postawiono tablic臋 upami臋tniaj膮c膮 wymarsz juncewskiej kompani powsta艅czej w dniu 1 stycznia 1919r. w kierunku 呕nina. Tablica stoi na miejscu zbi贸rki powsta艅c贸w, kt贸rzy pod dow贸dztwem Stefana Kubiaka i Tadeusz Kruszki brali udzia艂 w walkach o oswobodzenie 呕nina, Szubina i Rynarzewa. Opiek臋 nad tym miejscem pami臋ci sprawuje m艂odzie偶 szkolna i cz艂onkowie OSP u Juncewie.
fot. 2 Tablica ku czci powsta艅c贸w wielkopolskich w Juncewie
Na cmentarzu parafialnym w Juncewie znajduje si臋 gr贸b komendanta juncewskiej kompanii powsta艅czej - Stefana Kubiaka, kt贸ry po powrocie ze zwyci臋skiego powstania z nadwyr臋偶onym zdrowiem zmar艂 22 wrze艣nia 1925r., maj膮c 30 lat. Zachowa艂 po sobie dobre imi臋 bohatera walk o oswobodzenie 呕nina, Szubina, Rynarzewa i okolicznych miejscowo艣ci. Z jego kompanii jeszcze dw贸ch powsta艅c贸w, kt贸rzy brali udzia艂 w uroczysto艣ci ods艂oni臋cia tablicy pami膮tkowej w 65 rocznic臋 Powstania Wielkopolskiego.
fot.3 Nagrobek Stefana Kubiaka Dow贸dcy juncewskiej kompanii powsta艅czej 1918/19 r.
Na cmentarzu parafialnym w 艢wi膮tkowie znajduje si臋 gr贸b poleg艂ego m艂odego powsta艅ca wielkopolskiego Wiktora Ci臋偶kiego, kt贸ry poleg艂 w dniu 12 stycznia 1919r. w walkach o 呕nin. Nagrobek ma wynios艂y obelisk, na kt贸rego 艣cianach po lewej i prawej stronie wyryto 26 nazwisk poleg艂ych Polak贸w, pochodz膮cych z parafii 艢wi膮tkowo, bior膮cych udzia艂 w powsta艅czych bitwach w latach 1846, 1848, 1863 i w I wojnie 艣wiatowej. Grobem Wiktora Ci臋偶kiego opiekuje si臋 m艂odzie偶 ze Szko艂y Podstawowej w 艢wi膮tkowie.
fot. 4 Nagrobek 偶o艂nierz powstania wielkopolskiego 1918/19 Wiktora Ci臋偶kiego na cmentarzu w 艢wi膮tkowie.
Walerian Daniel, syn W艂adys艂awa i Genowefy z domu Nabelska, ur. 14 pa藕dziernika 1900r. w Ko艂dr膮biu, zam. w Janowcu Wlkp., zgin膮艂 w Powstaniu Wielkopolskim w dniu 8 stycznia 1919r. pod Rynarzewem. Pochowany jest na cmentarzu w Janowcu Wlkp. Ku jego czci i pami臋ci nazwano jego imieniem jedn膮 z janowieckich ulic.
fot. 5 Nagrobek Waleriana Daniela na cmentrzu w Janowcu Wlkp.
Kolejne miejsce pami臋ci narodowej znajdujemy na cmentarzu w Ko艂dr膮biu. Le偶膮 tam prochy dw贸ch powsta艅c贸w wielkopolskich, poleg艂ych w bitwach o oswobodzenie Szubina i Rynarzewa w styczniu 1919r. Pierwszy z nich to Antonii Witkowski syn J贸zefa i W艂adys艂awy z domu Kopecka, ur. 27 grudnia 1898r. w Nied藕wiadach. Drugi Jakub Zmy艣li艅ski z Ko艂dr膮bia, kt贸rego bli偶szych danych personalnych nie uda艂o si臋 ustali膰. Okaza艂y nagrobek z frontowej strony nie informuje dla kogo jest przeznaczony, natomiast na tylnej 艣cianie coko艂u figuruje 51 nazwisk z parafii Ko艂dr膮b pod kt贸rymi kryj膮 si臋 ofiary powsta艅 narodowych i I wojny 艣wiatowej. Gr贸b jest zadbany. Opiekuj膮 si臋 nim rodziny poleg艂ych i miejscowe spo艂ecze艅stwo. Przedstawione poni偶ej fotografia nr 6 coko艂u z przodu oznaczone jest symbolem miejsca pami臋ci, natomiast drug膮 stron臋 obeliska pokazujemy na fotografii nr 7.
fot. 6 Pomnik ku czci powsta艅c贸w wielkopolskich i innych powsta艅 narodowych oraz 偶o艂nierzy poleg艂ych w czasie I wojny 艣wiatowej znajduj膮 si臋 na cmentarzu w Ko艂dr膮biu.
fot. 7 Strona tylna pomnika.
Ten zawsze czysto utrzymany pomniczek stoi na rynku w 呕ernikach. Opiekuje si臋 nim m艂odzie偶 szkolna i szkolne dru偶yny harcerskie Szko艂y Podstawowej w 呕ernikach. Na tablicy pomnika figuruje pi臋膰 nazwisk - os贸b zamordowanych przez zbrodniarzy hitlerowskich we wrze艣niu 1939 r.
1. Jan Szulc - rolnik z Tonowa, wieloletni so艂tys tej wsi, ur. 1 sierpnia 1887 r. - syn Jana i Magdaleny zd. Dzi臋czkowska, rozstrzelany przez miejscowych Niemc贸w w lasku Zrazimskim w dniu 19 wrze艣nia 1939 r. o godz. 6.00
2. Wawrzyniec Kmiotek - rolnik z G膮cza rozstrzelany we wrze艣niu 1939 r. przez Niemc贸w w G膮czu.
3. J贸zef Stachowicz - w艂a艣ciciel jeziora tonowskiego zam. w Tonowie ur. 20 lutego 1870 r. w Ma艂ej Cerekwicy, syn Jana i Ewy zd. Klement, rozstrzelany przez Niemc贸w w lasku pod Rogowem w dniu 15 wrze艣nia 1939 r.
4. Wincenty Janczewski - rolnik z Tonowa, syn Micha艂a i Rozalii zd. Sa艂wan, ur. 2 lipca 1870 r. w Jank艂arszykach, rozstrzelany w lesie balczewskim w dniu 18 grudnia 1939 r.
5. Ignacy Burek - robotnik z 呕ernik, zastrzelony podczas ob艂awy Niemieckiej na 艂膮kach w dolinie We艂ny pod 呕ernikami.
fot 8,9. Tablice informuj膮ce o miejscach m臋cze艅skiej 艣mierci Jana Szulca i Ignacego Burka. Obelisk G贸rny stoi przy drodze z 呕ernik do Tonowa i informuje przechodni贸w, 偶e 250 m od tego miejsca Niemcy zamordowali Ignacego Burka z 呕ernik. Obeliisk dolny stoi przy drodze z Janowca do 呕ernik (Zrazimiu) i informuje o miejscu zamordowania przez Niemc贸w Jana Szulca.
Jeste艣my w 呕ernikach wi臋c wst膮pmy na cmentarz parafialny. Znajdziemy tam gr贸b nieznanego 偶o艂nierza Armii Czerwonej, kt贸ry zgin膮艂 od kuli niemieckiego patrolu, b臋d膮cego ju偶 w odwrocie. Poleg艂 w Zrazimiu w pobli偶u gospodarstwa Andrzeja Chlebowskiego obecnie W艂. Pytel. Znaleziony przez Polak贸w, pochowany zosta艂 na najbli偶szym cmentarzu w 呕ernikach jako "呕o艂nierz Nieznany" , nie mia艂 bowiem przy sobie 偶adnych dokument贸w. By膰 mo偶e rodzina go bezskutecznie poszukiwa艂a.
Le偶y tu ju偶 od stycznia 1945 roku w艣r贸d naszych zmar艂ych. Gr贸b jego porz膮dkuj膮 uczniowie Szko艂y Podstawowej w 呕ernikach. Zawsze na 艢wi臋to Zmar艂ych udekorowany jest kwiatami i pal膮 si臋 znicze.
Gr贸b nieznanego 偶o艂nierza radzieckiego w 呕ernikach
Janowiec Wielkopolski zosta艂 zaj臋ty przez wojska niemieckie w dniu 8 wrze艣nia 1939r. ju偶 nazajutrz niemcy rozpocz臋li masowe mordy Polak贸w, rozstrzeliwuj膮c bez s膮du i wyrok贸w spokojnych obywateli miasta i gminy. Na miejscach strace艅 w艂adze miasta wmurowa艂y tablice upami臋tniaj膮ce m臋cze艅sk膮 艣mier膰 kilkunastu mieszka艅c贸w miasta i gminy. Jedna z takich tablic znajduje si臋 na budynku nr 20 przy Placu Wolno艣ci.
1. J贸zefa Ksi膮偶kiewicz, c贸rka J贸zefa i Agnieszki zd. Matuszczak ur. 5 lutego 1923 r. w Janowcu Wlkp. - robotnica rozstrzelana w dniu 9 wrze艣nia 1939 r. przez hitlerowskich zbir贸w.
2. Weronika Ksi膮偶kiewicz, starsza siostra J贸zefy, ur. 23 czerwca 1919 r. w D膮browie , robotnica rozstrzelana przez Niemc贸w w dniu 9 wrze艣nia 1939 r. o godz. 11.00.
3. Kazimierz 艁awniczak, syn J贸zefy, zam臋偶nej Jakubiak, ur. 8 pa藕dziernika 1919 r. we W艂oszanowie, - robotnik rozstrzelany przez miejscowych hitlerowc贸w w dniu 9 wrze艣nia 1939 r.
4. Franciszek Maras, syn Jana i Stanis艂awy zd. Kaiser, ur. 28 wrze艣nia 1910 r. w Dortmund (Niemcy) - robotnik, rozstrzelany przez Niemc贸w w dniu 9 wrze艣nia 1939r.
5. Piotr Maras, syn Jana i Stanis艂awy zd. Kaiser z zadowy koszykarz, ur. 1 czerwca 1919 r. w 呕u偶o艂ach, zmar艂 dnia 23 wrze艣nia 1939 r. wskutek odniesionych ran w dniu rozstrzelania tj. 9 wrze艣nia 1939 r.
6. Sylwester Maras, brat Franciszka i Piotra, ur. 20 grudnia 1922 r. w Nied藕wiadach, z zawodu koszykarz, rozstrzelany razem z bra膰mi w dniu 9 wrze艣nia 1939 r.
7. Gustaw Kiewe, handlarz pochodzenia 偶ydowskiego, syn Micha艂a i Berty zd. Schwarz, ur. 9 lutego 1878 r. w Janowcu, rozstrzelany przez hitlerowc贸w 9 wrze艣nia 1939 r.
8. Eugenia Kiewe zd. Landmann - 偶ona Gustawa Kiewe, c贸rka Lippmanna i Ernestiny zd. Panke, ur. 1 czerwca 1882 r. w Janowcu - rozstrzelana razem z m臋偶em i c贸rk膮 w dniu 9 wrze艣nia 1939 r.
9. Edith Kiewe, c贸rka Gustawa i Eugeni, ur. Dnia 3 pa藕dziernika 1913r. w Janowcu, rozstrzelana razem z rodzicami dnia 9 wrze艣nia 1939 r.
Na 艣cianie domu przy ulicy 艢niadeckich tu偶 za mostem na rzecz We艂nie w kierunku W艂oszanowa - znajduje si臋 tablica upami臋tniaj膮ca 艣mier膰 zamordowanego przez hitlerowc贸w - Jana Kowalczyka, 17 letniego ch艂opca, syna Antoniego i Antoniny zd. Kantorowicz. Rozstrzelany on zosta艂 przez hitlerowc贸w na mo艣cie na rzece We艂nie w dniu 23 kwietnia 1940 r.
Na 艣cianie budynku po by艂ej Gminnej Sp贸艂dzielni "Samopomoc Ch艂opska" przy ulicy 22 Stycznia w Janowcu Wlkp. zamieszczona zosta艂a tablica informuj膮ca o zbrodni pope艂nionej przez hitlerowc贸w na Tomaszu G艂owskim
Tomasz G艂owski ur. 28 grudnia 1894 r. w Bo偶ejewicach syn Antoniego i Marianny zd. Mr贸z, z zawodu robotnik zam. w Janowcu Wlkp. Zosta艂 rozstrzelany przez rozszala艂膮 hord膮 hitrelowskich barbarzy艅c贸w w dniu 9 wrze艣nia 1939 r. o godz. 11.00. By艂 to dzie艅 okrutnej ka藕ni i rzezi Polak贸w w mie艣cie i gminie Janowiec Wlkp. 呕yj膮cy 艣wiadkowie tych zbrodni nie znajduj膮 s艂贸w na okre艣lenie tego rodzaju okrucie艅stwa.
Czwarta z kolei tablica znajduj膮ca si臋 na 艣cianie budynku nr. 1 przy ulicy Powsta艅c贸w Wielkopolskich w Janowcu Wlkp. - informuje przechodni贸w o zamordowaniu w tym miejscu przez Niemc贸w mieszka艅ca Janowca - Alfreda Lorenczewskiego.
Na janowieckim cmentarz parafialnym znajduje si臋 zbiorowa mogi艂a ofiar hitlerowskiego bestialstwa. Po odzyskaniu niepodleg艂o艣ci - w艂adze administracyjne i spo艂ecze艅stwo miasta dokona艂y ekshumacji zw艂ok pochowanych w czasie okupacji w r贸偶nych miejscach strace艅 i przewieziono do zbiorowej mogi艂y na cmentarzu. Spoczywa w niej 36 Polak贸w obojga p艂ci, spo艣r贸d kt贸rych 9 jest nieznanych, za艣 8 wymienionych zosta艂o przy opisie pami膮tkowych tablic. Wymieni膰 wi臋c nale偶y pozosta艂e 19 nazwisk:
1. Marian Morawski, zamordowany we wrze艣niu 1939 r. w lesie za mostem na Dziekczynie, mieszkaniec Janowca Wlkp.
2. Tadeusz Matula - lat 19 pochodz膮cy z Chrzanowa zgin膮艂 w walkach cywilnej obrony K艂ecka, we wrze艣niu 1939 r.
3. Stanis艂aw Jeli艅ski, brak danych personalnych
4. W艂adys艂aw Walerowicz, syn Stefana i Antoniny zd. Grzybowska, ur. 28 kwietnia 1901 r. w Janowcu Wlkp., robotnik - zgin膮艂 dnia 28 czerwca 1943 r.
5. Franciszek Kurowski , brak danych personalnych
6. Kazimierz Buczy艅ski, brak danych osobowych.
7. Franciszek Przymusza艂a, syn Franciszka i El偶biety zd. Srut, ur. 13 marca 1876r. Nia艂ek Wielki, z zawodu rze藕nik, zamordowany w Janowcu Wlkp., w dniu 16 wrzesie艅 1939r., przez Niemc贸w.
8. Antonina Wronikowska, brak bli偶szych danych osobowych.
9. W艂adys艂aw Kowalczyk, brak bli偶szych danych osobowych.
10. Jan Strzelczyk, brak bli偶szych danych osobowych.
11. W艂adys艂aw Jeli艅ski, brak bli偶szych danych osobowych.
12. ? Szczepa艅ski, brak bli偶szych danych osobowych.
13. Wojciech Szel膮gowski, syn Franciszka i Antoniny, robotnik ur. 22 marca 1896r. W We艂nie - rozstrzelany przez Niemc贸w w lesie w Sk贸rkach w dniu 17 wrze艣nia 1939r. O godz. 15.30.
14. W艂adys艂aw Mu艣lewski, syn Franciszka i Walerii zd. Zieli艅ska, ur. 27 wrze艣nia 1893r. w Wiewi贸rczynie, robotnik rozstrzelany w Bielawach w dniu 9 wrze艣nia 1939r. przez 偶o艂nierzy niemieckich za udzia艂 w cywilnej obronie K艂ecka.
15. Kazimierz Paradowski, syn J贸zefa i Agnieszki zd. Grzybowska, robotnik ur. 22 lutego 1911r. w We艂nie. Rozstrzelany w Sk贸rkach razem z Wojciechem Szel膮gowskim w dniu 17 wrze艣nia 1939r.
16. Teofil Prus, syn J贸zefa i Anny zd. Szoci艅ska, ur. 20 stycznia 1912 w Janowcu Wlkp. Z zawodu krawiec, zamordowany w Bydgoszczy w dniu 14 pa藕dziernika 1939r.
17. Wojciech Zieleniewicz, syn Macieja i Pelagii zd. Kurzawa, mistrz krawiecki, ur. 19 kwietnia 1893r. w Janowcu Wlkp. zamordowany w Bydgoszczy w dniu 14 pa藕dziernika 1939r.
18. Leon Papierski, syn Wojciecha i J贸zefy zd. Andrzejczak, ur. 27 kwietnia 1903r. w Janowcu. zamordowany w Bydgoszczy w dniu 14 pa藕dziernika 1939r.
19. Marian Witkowski, syn Teofila i Marianny zd. Kalka, z zawodu murarz, ur. 10 marzec 1910r. w Janowcu Wlkp. Skatowany przez Gestapo skona艂 w dniu 31 pa藕dziernik 1943r. w Jordanowie.
Za mostem na rzece We艂nie, w lesie ko艂o Dziekczyna stoi obelisk na kt贸rym umieszczono tablic臋 informuj膮c膮, 偶e na tym miejscu hitlerowcy zamordowali 150 Polak贸w. Cyfra ta budzi jednak zastrze偶enia w艣r贸d os贸b, kt贸rzy w czasie okupacji niemieckiej przebywali na tym terenie. Faktem natomiast jest, 偶e by艂o to masowe miejsce strace艅 Polak贸w, 偶e Niemcy zwozili tam z r贸偶nych stron ludzi i z dala od ludzkich osiedli rozstrzeliwali. Nazwisk os贸b nie ustalono. Na osobnej tablicy figuruje tylko jedno nazwisko Marian Morawski, kt贸re wymieni艂em w spisie ofiar z艂o偶onych po wojnie do zbiorowej mogi艂y na cmentarzu w Janowcu Wlkp.
Powy偶sze zdj臋cie przedstawia obelisk z tablic膮 upami臋tniaj膮c膮 艣mier膰 z r膮k hitlerowskiego okupanta w 1939 r. dwaj Polacy o nie ustalonych nazwiskach.
Znaczna liczba zamordowanych na ziemi janowieckiej Polak贸w, pochodzi z innych teren贸w, st膮d by艂y trudno艣ci z ustaleniem ich nazwisk, nie znajdowano przy ich zw艂okach 偶adnych dowod贸w, ani te偶 nie odszukano 艣wiadk贸w tych bestialskich egzekucji. Wielu natomiast mieszka艅c贸w miasta i gminy Janowiec Wlkp. straci艂o 偶ycie na innych terenach, jak np. uczestnicy cywilnej obrony K艂ecka, kt贸rzy b膮d藕 zgin臋li w walce, b膮d藕 zostali rozstrzelani po dostaniu si臋 do niewoli. Wykaz tych ofiar znajduje si臋 w na ko艅cu opisu.
W艣r贸d bardzo licznych nagrobk贸w, na parafialnym cmentarzu w Ko艂dr膮biu, jeden wyr贸偶nia si臋 swoj膮 wynios艂o艣ci膮. Jest to nagrobek rodziny Schultz贸w z Miniszewa-Kwasuty, z kt贸rej czterech braci zamordowali Niemcy. Na cokole nagrobka czytamy: " Z r膮k hitlerowskich zbrodniarzy zgin臋li":
Kazimierz Schulzt 1877-1939
ks. kan. J贸zef Schultz 1884-1939
W艂adys艂aw Schultz 1884-1939
Bronis艂aw Schultz 1891-1939
Nagrobek rodziny Schultz贸w na cmentarzu w Ko艂dr膮biu
Kazimierz Schultz, syn Andrzeja i Wiktorii zd. Domagalska, ur. 8 lutego 1877 r. w Kwasutach, rolnik, dzia艂acz samorz膮dowy i sp贸艂dzielczy, rozstrzelany przez Gestapo 8 grudnia 1939 r.w lesie kobyleckim k/W膮growca.
ks. kan. J贸zef Schultz, brat Kazimierza ur. 3 lutego 1884 r. w Kwasutach, zamordowany zosta艂 w obozie Buchenwald w dniu 30 marzec 1940 r.
W艂adys艂aw i Bronis艂aw Schultzowie, pierwszy urodzony 6 marca 1888 w Kwasutach, drugi 2 marca 1891 r. w Kwasutach z zawodu rze藕nicy, zamordowani zostali prawdopodobnie w Brzozie pod Bydgoszcz膮
Na frontowej 艣cianie budynku szkolnego nieczynnej obecnie Szko艂y Podstawowej w Wybranowie znajduje si臋 tablica upami臋tniaj膮ca posta膰 by艂ego nauczyciela - kierownika tej szko艂y, kt贸ry uczy艂 w niej w latach 1930-1939 - Mariana Grobelnego
Marian Grobelny, syn Neponucena i Joanny z Szukalskich, ur. 17 marca 1907 r. w Kobylinie, z zawodu nauczyciel poleg艂y w walce z okupantem jako partyzant Armii Krajowej w dniu 24 czerwca 1944 r. w Sierakowie. By艂 w stopniu podporucznika. Ojciec jego by艂 powsta艅cem wielkopolskim. W okresie dwudziestolecia mi臋dzywojennego prowadzi艂 warsztat kowalski w Kobylinie. Marian Grobelny pozostawi艂 po sobie niezatart膮 pami臋膰 w艣r贸d mieszka艅c贸w Wybranowa i gminy janowiec Wlkp. By艂 bowiem dobrym nauczycielem i wychowawc膮 m艂odzie偶y, jak r贸wnie偶 gor膮cym patriot膮. Po wysiedleniu przez Niemc贸w do Generalnej Gubernii - uczestniczy艂 w walkach ruch oporu w rejonie podwarszawskim i tam zgin膮艂. Ta tablica umieszczona na budynku szko艂y, w kt贸rej uczy艂 jest miejscem pami臋ci o cz艂owieku, kt贸ry zas艂u偶y艂 si臋 dla tamtejszego 艣rodowiska i bohatersk膮 艣mierci膮 przypiecz臋towa艂 sw贸j patriotyzm
Fotografia poni偶ej przedstawia do艣膰 mocno zniszczony grobowiec Rodziny Guttrych, kt贸ry znajduje si臋 na cmentarzu przyko艣cielnym w Juncewie. Na grobowcu nie ma 偶adnych napis贸w. W grobowcu natomiast z艂o偶onych jest 5 trumien i 4 popielice. Jedna z tych trumien jest miejscem spoczynku Aleksandra Guttrego, by艂ego w艂a艣ciciela maj膮tku ziemskiego w Pary偶u w powiecie 偶ni艅skim, kt贸ry w latach powsta艅 narodowych: 1830, 1846, 1848, 1863 bra艂 wybitnie czynny udzia艂 w organizowaniu tych powsta艅, wsp贸艂pracuj膮c z Mieros艂awskim, Brea艅skim, Kamie艅skim Libeltem i Buchowskim. W Komitecie Pozna艅skich (rewolucyjnym) w 1845 r. A. Guttry reprezentowa艂 Ksi臋stwo Pozna艅skie. W lutym 1844 r. zosta艂 aresztowany przez w艂adze pruskie razem z L. Miros艂awskim i K. Libeltem. Wi臋ziony by艂 w Poznaniu, G艂ogowie, Sonneburgu i Moabicie. Dzia艂a艂 r贸wnie偶 z Janem Dzia艂y艅skim. Organizowa艂 dostawy broni dla oddzia艂贸w powsta艅czych z Francji i Anglii. Jako adiutant Mieros艂awskiego uczestniczy艂 w walkach pod Soko艂owem i Mi艂os艂awiem. W艂adze pruskie wyda艂y na niego wyrok 艣mierci. Musia艂 ucieka膰 za granic臋. Po amnestii w 1871 r. A. Guttry wr贸ci艂 do kraju i osiad艂 w swoim Pary偶u.
Urodzi艂 si臋 w 1813 r. w Pary偶u k/呕nina jako syn Leona i Honoraty ze Skoroszewskich, zmar艂 1891 r. W dniu 8 stycznia 1891 r. odby艂 si臋 pogrzeb w Juncewie z udzia艂em licznej rzeszy parafian oraz grona dzia艂aczy patriotycznych zaboru pruskiego. Podnios艂e kazanie wyg艂oszone na pogrzebie przez ks. A. Osi艅skiego ze 艢wi膮tkowa ukaza艂o si臋 drukiem pt. "Mowa miana na pogrzebie 艣p. Aleksandra Guttrego dnia 8 stycznia 1891 r. w ko艣ciele parafialnym w Juncewie" nak艂adem W.Simona w Poznaniu w 1891 r.
W kazaniu tym ks. Osi艅ski stwierdzi艂 m.in., 偶e "zmar艂y wart jest aby si臋 od niego uczy膰, aby go na艣ladowa膰... Jak Ojczyzn膮 mi艂owa膰. On ca艂y sw贸j 偶ywot d艂ugi na us艂ugi Ojczy藕nie po艣wi臋ci艂. S艂u偶y艂 jej s艂owem , pi贸rem, or臋偶em w boju, rozumem i mieniem." Zw艂oki Aleksandra Guttrego z艂o偶one zosta艂y w grobowcu obok ko艣cio艂a w Juncewie.
fot. Miejsce spoczynku i pami臋ci 39 Polak贸w
ofiar hitleryzmu i stalinizmu
fot. Pami臋ci janowieckich harcerek, harcerzy i przyjaci贸艂 zhp
poleg艂ym i zmar艂ym w latach 1917-2000
fot. Pomnik ho艂du spo艂ecze艅stwa janowieckiego
Bohaterom Powstania Wielkopolskiego
fot. Pomnik pami臋ci in偶. Cz. Danielewicza zas艂u偶onego hodowcy nowych odmian zb贸偶, ziemniak贸w i traw w latach 1925 - 1955